تأثیر مصرف کاه و کلش گندم بر خصوصیات جریان در نوارهای کشت گندم در شرایط دیم

عملکرد گندم در کشت دیم در مناطق ‌نیمه­خشک تحت تأثیر کمبود رطوبت ناشی از کاهش بارندگی و همچنین هدررفت آب و خاک ناشی از فرسایش آبی می­باشد. اطلاعات محدودی در زمینه روش­های کاهش تولید جریان آب در کشت دیم وجود دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر افزودنی کاه و کلش گندم در سطح خاک بر خصوصیات جریان در نوارهای کشت گندم دیم در منطقه­ای نیمه­خشک در زنجان انجام گرفت. پنج سطح کاه و کلش گندم (صفر، 25، 50، 75 و 100 درصد پوشش سطح به ترتیب معادل صفر، 5/1، 3، 5/4 و 6 تن در هکتار) در سه تکرار در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی مصرف شد. در مجموع 15 کرت به ابعاد 2 متر در 5 متر در کشتزار احداث شد و خصوصیات جریان شامل زمان آغاز، سرعت، تنش برشی، قدرت، شعاع هیدرولیکی و حجم جریان در شیارها تحت جریانی با دبی 2 لیتر بر دقیقه بررسی شد. ویژگی­های خاک (ظرفیت نگهداری و سرعت نفوذ) و خصوصیات جریان (زمان آغاز، شعاع هیدرولیکی، سرعت، تنش و قدرت) به شدت تحت مصرف کاه و کلش قرار گرفتند (01/0p<). با مصرف کاه و کلش، ظرفیت نگهداری آب و نفوذپذیری خاک بهبود یافتند و سرعت، تنش برشی، شعاع هیدرولیکی، قدرت و حجم جریان به شدت کاهش یافت. در تیمار 100 درصد کاه و کلش، ظرفیت نگهداری آب (6/15 درصد) و سرعت نفوذ (1/12 سانتی­متر بر ساعت) نسبت به شاهد به ترتیب 74 درصد و 4/2 برابر افزایش و حجم جریان 7/3 برابر کاهش یافت. در تیمار 75 درصد نسبت به تیمار 100 درصد، تفاوتی معنی­دار از نظر بهبود ویژگی­های خاک و مهار ویژگی­های جریان مشاهده نشد. از این رو مصرف 75 درصد کاه و کلش (معادل با 5/4 تن درهکتار)، برای بهبود ویژگی­های فیزیکی خاک و مهار جریان آب در نوارهای کشت گندم دیم مؤثر است.